Month: March 2022

Կլոր և օղակաձև որդեր ասկարիդ: Անձրևորդ

Օղակավոր որդերը որդերի ամենակատարյալ զարգացած ներկայացուցիչներն են:

Գիտությանը ներկայումս հայտնի է օղակավոր որդերի մոտ 12.000 տեսակ, որոնք բնակվում են քաղցրահամ ջրերում, ծովերում, ինչպես նաև հողում: Օղակավոր որդերը հիմնականում ազատ կենսաձև վարող, հետերոտրոֆ օրգանիզմներ են: Այնուհանդերձ օղակավոր որդերը ունեն նաև մակաբույծ և արդեն նույնիսկ գիշատիչ ձևեր:

103.jpg

Ներկայացուցիչներն են՝ անձրևորդը, կանաչ ներեիսը, նեկտոխետան, ամֆիտրիտան, ցիրատուլուսը, տզրուկները:

Այս կենդանի օրգանիզմները իրենց անվանումը ստացել են իրենց կազմավորման ամենաբնորոշ հատկանիշի համար: Համաձայն այդ հատկանիշի` օղակավոր որդերի մարմինը կազմված է միմյանց նման օղակաձև հատվածներից: Մարմնի արտաքին հատվածավորվածությանը համապատասխանում է նաև ներքին հատվածավորությունը:

Արդյունքում ստացվում է, որ օղակավոր որդերի մարմնի ներքին խոռոչը ոչ թե մեկ ընդհանուր տարածություն է ներկայացնում, ինչպես տափակ և կլոր որդերի դեպքում, այլ տասնյակից ավել խոռոչավոր խցիկների միասնություն: Օղակավոր որդերի մարմինը նման է վզնոցի վրա մարգարիտների շարվածքի:

17.jpg
0.jpg

Օղակավոր որդերը մյուս որդերի պես նույնպես եռաշերտ /էկտոդերմ, էնտոդերմ, մեզոդերմ/, երկկողմ համաչափ օրգանիզմներ են: Օղակավոր որդերը, սակայն, ի տարբերություն մնացած որդերի, ունեն մարմնի երկրորդային խոռոչ

Օղակավոր որդերի կարգաբանական դիրքը կենդանիների թագավորությունում հետևյալն է.

կենսաբանություն-w1044.png

Օղակավոր որդերի կառուցվածքային և կենսագործունեության առանձնահատկությունները կդիտարկենք սակավախոզանների դասի օրինակով:

1.Սակավախոզանների դաս: Դրանք մի քանի միլիմետրից մինչև 2,5 մ երկարությամբ օրգանիզմներ են: Հողում ապրող ձևերը նպաստում են հողագոյացմանը, բարձրացնում բերքատվությունը, իսկ ջրային ձևերը` կեղտոտ ջրամբարների մաքրմանը, ինչպես նաև սնունդ են ձկների համար:

2. Բազմախոզանների դաս: Բազմախոզանները ապրում են ծովերում: Նրանց մարմնի հատվածավորությունը վառ արտահայտված է: Յուրաքանչյուր հատվածում ունեն զույգ պարապոդիումներ և բազմաթիվ խոզաններ:

Ներկայացուցիչներ՝

26.jpg

3. Տզրուկների դաս: Տզրուկները գիշատիչ, իսկ երբեմն կիսամակաբուծային որդեր են: Հատուկ ծծիչների օգնությամբ կպչում են ձկների ու կաթնասունների մաշկին և ծծում իրենց ծավալից 2−3 անգամ շատ արյուն: Որոշ տզրուկներ արնածուծ չեն և փոխարենը որս են կատարում՝ երբեմն հարձակվելով ձկների վրա:

Բժշկական տզրուկն օգտագործվում է որոշ հիվանդությունների բուժման համար:

Ներկայացուցիչներ՝

28.jpg

Русски язик

Наречия. Дефис в наречиях.

Наречия с кипящим на конце

  1. Вставьте пропущенные буквы и объясните их правописание.
    • Шагнуть влево, справа обгоняет грузовик, уйти засветло, задолго до приказа, добраться затемна, вытереть досуха, изредко интересоваться, начать заново, засидеться допоздна, вылизать дочиста, наскоро перекусить, надолго запомнить.
  2. Спишите, вставляя пропущенные буквы. Объясните правописание суффиксов -о, -а в наречиях.
    1. Окна вагона часто были наглухо залеплены снегом (Гайд.).
    2. На выходе из села открылись направо и налево чудесные виды (Сол.).
    3. Мать тотчас же отняла у них Гека, потому что испугалась, как бы сгоряча его не стукнули о деревянный потолок (Гайд.).
    4. И справа, и слева низина клубилась туманом (Наг.).
    5. Такой привилегией он пользовался издавна, вероятно, как больничный старожил (Ч.).
    6. У Кати для раздумья времени было досыта (А. Т.).
    7. Медведь взревел и замертв… упал (Крыл.).
    8. Я заново переписал рассказ (Пауст.).
    9. Изредка с пустынной станции доносились гудки единственного маневрового паровоза (Пауст.).
    10. Шацкий сначала дичился меня, потом привык и начал разговаривать (Пауст.).
    11. Я с жаром предавался охоте и почти всегда возвращался рано или по крайней мере засветло (П.).
    12. Он мычал и бил всех наотмашь направо и налево (Пауст.).
    13. Лошадь все воротила вправо, и потому Василий Андреевич все время сворачивал ее влево (Л. Т.).
    14. Я спокойно шел, спуская Жульку бегать перед собой справа налево и обратно, слева направо (Пришв.).
    15. Через два часа наступление возобновилось сызнова (Ш.).
    16. Обыкновенно свой маршрут я никогда не затягивал до сумерек и останавливался на бивак так, чтобы засветло можно было поставить палатки и заготовить дрова на ночь (Арс.).
    17. Я еду и от нечего делать читаю вывески справа налево (Ч.).
  3. Допишите наречия.
    Запросто, досыта, начисто, набело, затемно, насухо, искос…, надолго, дотемна, намертво, изредка, воедино, сызнова, добела, докрасна, сдура, сгоряча, направо, слева Степь выжидающе молчала. В палисаднике стало свежа и пахуч…. Горяча билось сердце. Докладчик говорил слишком обще. Угрожающе надвигалась огромная лохматая туча. Ослепляюще сияло солнце. Учиться блестяще. Войскам становится невмоче. Двери открыты настеже. Он ушел проче. Уснули далеко за полноче.
  4. Выберите правильный вариант написания наречия.
    1) Все равно (не-ни) куда спешить.
    2) Он (не-ни)сколько не был похож на мать.
    3) (Не-ни)откуда было ждать помощи.
    4) Вам (не-ни) зачем рисковать.
    5) В молодости ему было все (не-ни) почем.
    6) Друзья (не-ни) мало не сомневались в успехе.
  5. Спишите, вставляя пропущенные буквы и раскрывая скобки.
    1. Братья нисколько не сомневались, что отец не будет шутить и сдержит свое слово (М.-С.).
    2. Думать было никогда, уходить (н…)куда (Б. П.).
    3. Он нигде не мог найти работы (Пауст.).
    4. До этого случая Шамет слышал много солдатского вранья, но сам никогда не врал (Пауст.).
    5. Только казакам ниоткуда взяться (Сер.).
    6. Несколько раз я замечал сверху, из сада, Анфису на берегу Быстрой Сосны (Пауст.).
    7. Местность кругом была ровная, прятаться было нигде (Б. П.).
    8. В Головлеве он ниоткуда не встречал не только прямого отпора, но и даже малейшего косвенного ограничения (С.-Щ.).
    9. Честно говоря, детские и юношеские годы никогда не обходятся без экзотики (Пауст.).
    10. Где некогда все было пусто, голо, теперь младая роща разрослась (Н.).
  6. Перепишите, раскрывая скобки. Объясните правописание наречий.
    1. Зной был нестерпим по-прежнему (Т.).
    2. Все замерли в ожидании, что вот-вот выскочит заяц (Пришв.).
    3. [Плыла] очень пестро по-египетски раскрашенная нильская барка (Леск.).
    4. Однако ж мы как-то понимали друг друга (Ланч.).
    5. Зеленоватая волна скользила мимо, чуть-чуть вспухая и урча (Т.).
    6. У Якова других родных не было, мать его давным давно умерла (Т.).
    7. Он обладал чудовищной силой, с ножом ходил на медведя один на один (Гил.).
    8. В лесу этом всякого зверя видимо-невидимо (Пришв.).
    9. Завязав лапти крест-накрест, он поднес сургуч к огню (Фед.).
    10. Эти слова я перво-наперво разучу (Ш.).
    11. Там, говорят, тьма тьмущая людей и машин (Закр.).
    12. Только только я взялся за ручку двери, раздался выстрел (Пришв.).
    13. По ясному небу едва едва неслись высокие и редкие облака (Т.).
    14. Бабы взялись за оглобли, мужики принажали сзади, и так мало-помалу поставили воз на дорогу (Пришв.).
    15. В это время в лесу только-только начинается красивая борьба за свет (Пришв.).
    16. Когда в комнате мало мальски согрелось, я записал свои наблюдения зимы (Пришв.).
    17. Вот и певчий дрозд — поет как хорошо, но поет один-одинешенек (Пришв).

Սրատուտ


Մարդու մակաբույծ է, էգի երկարությունը 9—12 մմ է, արուինը՝ 2—5 մմ, ձվիկներն անգույն են, 0,05 մմ երկարությամբ։ Սրատուտներն ապրում են մարդու բարակ և հաստ աղիքներում։ Հասուն էգերը ձվադրում են հետանցքի շուրջը, ինչպես նաև կանանց արտաքին սեռական օրգանների վրա և անմիջապես սատկում։ Սրատուտի կյանքի տևողությունը 3—4 շաբաթ է։ Սրատուտն առաջացնում է էնտերոբիոզ հիվանդություն, որը մարդու, հատկապես երեխաների, ամենատարածված ճիճվային հիվանդություններից է։ Վարակի աղբյուրը հիվանդ մարդն է։ Վարակվում են սրատուտի ձվիկները կուլ տալիս։ Հիվանդության հիմնական ախտանշաններն են՝ հետանցքի քոր, սրտխառնոց, երբեմն որովայնի ցավեր, լուծ, նյարդային գրգռվածություն, գլխացավ, քնի խանգարումներ։

Գրականությու

  1. Ընդգծված բառակապակցությունները մեկական բառերով փոխարինի՛ր:

Վանա լճի մոտակայքում  ընկած Ռշտունյաց լեռները հայտնի էին պղնձի, կապարի, երկաթի հանք ունեցող վայրերով, որոնք բազմիցս հիշատակվել են հայկական ձեռագրերում:Բրոնզի ու երկաթի դարաշրջաններից սկսած՝ հայկական լեռնաշխարհում արդյունահանվում ու ձուլվում էին տարբեր մետաղներ, որը պատճառ էր դառնում, որհանվող նյութերի անունները դառնային տեղերի անուններ:

Հետագայում հնէաբաններն  ու երկրաբաններն այդ անվանումների միջոցով հայտնաբերում էին լեռներում գտնվող լքված փոսերում ու մետաղաձուլ տեղեր:

  1. Տրված բարդ բառերի իմաստներն արտահայտի՛ր բառակապակցություններով:

Գահիծ ընկած, արքայազն, արյուն խմող, արքայանիստ, հեշտ կոտրվող, գավաթակից, հարեվան:

Հայոց լեզու

  1. Կարդա’, պատրաստվի’ր քննարկման. Ավետիք Իսահակյան` «Երջանկության իմաստը»:

Առաջադրանքներ`

2. Ի°նչ է երջանկությունը քեզ համար։
Իմ համար երջանկությունը դա այն է որ, դու միշտ քո ընտանիքի կողքնես և դու գիտես որ, քո ընտանիքը առողջ է և դու նրանց հետ քո ժամանակը անցկացնես։

3. Ստեղծագործի’ր` «Երջանկությունը գումարով չի’ գնվի»:
Ժամանիկ կար մի մարդ։ Այդ մարդը միշտ նայում էր պատուհանից դուրս և տեսնում էր երջանիկ մարդկանց։ Ինքը չէր հասկանում թե ինչպես են այդ մարդիք երջանիկ։ Մի օր այդ մարդը ինջավ ներքև և հետաքրքրվեց թե ոնցեն նրանք այսքան երջանիք նա մոտիկացավ մի մարդու և հարցրեց։
—Պարոն իսկ, դուք որտեղիցեք գնել այս երջանկությունը։
Այդ մարդը ասաց
—Իսկական երջանկությունը չիկարելի գնել, Իսկական երջանկությունը կարելի է միայն ստեղծել։
Այս մի փոքր պատմվածքը ուզում է մեզ ասի որ, իսկական երջանկությունը հնարավոր չի գնել իսկական երջանկությունը կարելի է միայն ստեղծել։

Գրականություն

Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են  գոյականներ․
ա. վերելակ, հնչուն, փչակ
բ. շեշտակի, հանք, հնչուն
գ. արցունք, հայուհի, վայրէջք,
դ. ուղղակի, փափկասուն, փախուստ

Ո՞ր շարքում են միայն  գոյականներ․

ա. սեր, սիրելի, տիկին
բ. օր, անձրև, գինի
գ. ատաղձ, գուղձ, ցնծագին
դ. ջուր, ծորակ, ջրառատ

  • Ո՞ր շարքում չկա գոյական․

ա. հին, հագուստ, դարպաս
բ. վնասվածք, հարգելի, տնական
գ. սեղան, ծովային, ծարավել
դ. գեղեցիկ, գրքային, ամպամած

  Ո՞ր շարքում չկա գոյական․

ա. հայելի, նազելի, գովելի
բ. վնասվածք, հնչեղ, վայրենի
գ. բազկերակ, կանացի, հյուսն
դ. մայրենի, դյուցազնական, կանաչ
Ո՞ր բառը գոյական չէ․

ա. գեղջուկ
բ. դպրոցական
գ. հյութալի
դ. սեր

Ո՞ր բառն է գոյական․

ա. կտրիչ
բ. քննիչ
գ. հուզիչ
դ. դյութիչ

Ո՞ր շարքի բոլոր գոյականները կարող են գործածվել նաև որպես հատուկ գոյական․

1.կաշի, տոպրակ, վահան
2. կթղա, գուղձ, մարզպետ
3. ռազմիկ, աստղիկ, վրեժ
4. վարուժան, երեխա, մանուկ

 Ո՞ր շարքի բոլոր գոյականները կարող են գործածվել նաև որպես հատուկ գոյական․

1․ծաղիկ, փայլակ, շանթ
2. տղա, պատանի, համեստ
3. շուշան, ցորեն, կահույք
4. հայրենիք, տապան, ծիծեռնակ

 Ո՞ր շարքի բոլոր գոյականները կարող են գործածվել նաև որպես հատուկ գոյական․

1․ վասակ, առյուծ, մհեր
2. տիկին, տիրուհի, ազատուհի
3. համբարձում, համեստ, հեղինե
4. հուսիկ, վարազ, որսորդ

Տափակ որդերի տիպ

Տարբերվում են ծովերում, քաղցրահամ ջրերում, հողում ապրող տեսակներ։ Որոշ տեսակներ տեղակայվում են մարդկանց և կենդանիների տարբեր օրագան համակարգերում

Առանձնահատկություններ են։
1․ Կոչվում են տափակ որովհետև մարմինը տափակ է՝ տերևանման կամ ժապավենաձև։
2․ Առաջին բազմաբջիջ օրգանիզմներն են, որոնցմարմիննունի ունի երկողմ համաչափություն։
3․ Սաղմնային զարգացման ընթացքում բացի էկտո և էնդոդերմից ունեն մելոդերմալ շերտ, այդ պատճառով նրանց հաճախ անվանում են եռաշերտ։
4․ Մարմինը պատված է մաշկամկանային պարկով, որի ներսում ազատ խոռոչ չկա։
5․ Օրգան համակարգերը շատ հաճախ ունեն ճյուղավորված խողովակների տեսք, որը մեծացնում է նրանց ընդհանուր ծավալը և մակերեսը։
6․ Համարվում են հեմաֆրոդիտ օրգանիզմներ։ Զարգացած է և՛ արական և՛ իգական սեռական օրգանները։
Տիպը բաժանվում է հետևյալ դասերի։
1․ Թարթիչավորների դաս։
2․ Ծծող որդերի դաս։
3․ Ժապավենաձև որդերի դաս։

Թարթիչավորների դաս։
Սպիտակ պլանարիա
Մարմնի ծայրը սուր է առջևինը լայն, Որտեղ գտնվում է զույգ աչքերը։ Շարժվում է թարթիչների և մկանների կծկմամբ։ Ունի չորս հյուսվածք՝ ծածկութային, շարակցական, մկանային և նյարդային։ Բերանը գտնվում փորի կողմի մեջտեղում, որի միջոցով սնունդը ընկնում է եռաճյուղ աղիքը, տեղի է ունենում ներբջջյին և արտաբջջային մարսողություն։ Մարմնի առջևի ծայրին նյարդաբջիջների՝ գլխին նյարթային հանգույցը։ Պլանարիան հերմաֆրոդիտ է բայց բեղմնավորվում է խաչաձև։

Հայոց լեզու

1. Ընդգծե՛ք 3 պարզ բայ.
ա. սպառնալ, լրանալ, բռնանալ, ոռնալ, հուրհրալ, չքանալ
բ փախչել,շնչել,կառչել, հանգչել, դիպչել, զեղչել
գ. թոշնել, կայծկլտալ, խառնել, պրծնել, հիմնել, մեռնել
դ. թռչկոտել, մրոտել, իջնել, խայտալ, որոտալ, հեծկլտալ


2. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.
ա. Նա ինձ նրբորեն (զգալ, զգացնել) տվեց, որ ես սխալ եմ:
բ. Այս գինին քանի՞ տարի է (հնեցրած, հնացրած):
գ. Հարսն ու փեսան այնուհետև աղավնիներ (թռցրեցին,
թռցրին) օդ:
դ. Նա իմ ձեռքից ոչ մի տեղ էլ չի (փախչի, փախնի):
ե. Կատուն (ուռցրել, ուռեցրել) էր մեջքը և ֆշշացնում էր
իր ձագերին սպառնացող երեխաների վրա:
զ. Ձմռանը դպրոցում այնքան ցուրտ է լինում, որ մատներս
(սառում, սառչում) են ու փայտանում:
է. Մայրս ինձ փոքր ժամանակ միշտ (քնացրել, քնեցրել) է
օրորոցայիններով:

Մաթեմ բ

  1. Գրքում կա 400 էջ։ Նրա էջերի 54 %-ը քանի՞ անգամ է շատ նրա էջերի 18 %-ից։ Կփոխվի արդյո՞ք պատասխանը, եթե գրքում լինի 300 էջ։
    • 400/100 · 54 = 216
    • 400/100 · 18 = 72
      • 216 — 72 = 144
    • 300/100 · 54 = 162
    • 300/100 · 18 = 54
      • 162 — 54 = 108
    • Պատ․՝ ոչ
  2. AB հատվածի երկարության քանի՞ տոկոսն է AC հատվածի երկա­րությունը։
    • ա) 50
    • բ) 25
    • գ) 20
  1. Գտե՛ք 60 թվի բոլոր բաժանարարները։
    • 60, 30, 15, 12, 10, 6, 5, 4, 3, 2, 1
  2. Շունը հետապնդում է նապաստակին, որը նրանից 150 ոտնաչափ հեռու է գտնվում։ Շունը 9 ոտնաչափ երկարությամբ ցատկ է կատարում ամեն անգամ, երբ նապաստակը ցատկում է 7 ոտնաչափ։ Քանի՞ ցատկ պիտի անի շունը` նապաստակին հասնելու համար։
  3. Բեռնատար մեքենան մեկ ուղերթով կարող է տեղափոխել պա­հեստում եղած ալյուրի 2 %-ը։ Քանի՞ ուղերթ պիտի կատարի այդ մեքենան՝ ամբողջ ալյուրը տեղափոխելու համար։
    • 100 : 2 = 50
    • Պատ․՝ 50

ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱԿԱՆ ՖԼԵՇՄՈԲ

Պատասխաններն ընդունվում են մինչև փետրվարի 27-ը,  ժամը` 23:59: