Գործնական աշխատանք

84.Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 պարզ ածական.
ա. կլոր, ալեկոծ, կույր, աղվես, մերկ, անգործ, կարճլիկ, կաղ, տկլոր
բ. համերաշխ, բոբիկ, քաջ, անայլայլ, նուրջ, հզոր, երկար, կարճ, անարգ, անվախ
գ. սև, գաթա, խրոխտ, բոլոր, նեղ, հաստ, դաշտ, նոսր, կորովի, ճահճապատ
դ. զվարթ, գավաթ, գմբեթ, արագ, դրոշ, մեղմ, լուրջ, ծանր, ուժեղ, դիտմամբ

85.Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 բարդ ածական.
ա. քարաշեն, սկզբնապես, լիտրանոց, բրոնզաձույլ, ձյունաթույր, հանդարտ, մեծամեծ, թափուր, քաջարի, ճերմակ
բ. խուճուճ, ալեզարդ, հեռաձիգ, հավասար, կապտականաչ, ձվաձև, կիսախուփ, դժբախտ, երիտասարդական
գ. սրճագույն, շեղակի, դանդաղաշարժ, երկթերթ, առհավետ, սրաքիթ, համընթաց, ստահակ, հավերժ, պատրաստ:

86 Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 ածանցավոր ածական.
ա. թավշյա, քնքուշ, աշակերտական, դժվար, տգեղ, ողորկ, դիպուկ, շքեղ, քաղցր, օտար
բ. ահագին, նիհար, ամենամեծ, վստահ, դժգոհ, հարմար, հարադիր, բարի, գեղեցիկ, լիուլի
գ. դեղին, մթին, պակաս, լավագույն, դժբախտ, կապույտ, անվախ, կոպիտ, դարավոր, վարար
դ. ամենախիզախ, վարարուն, ուրախ, նազելի, ծարավ, հզորագույն, պղտոր, վճիտ, գունատ, գիտակից

ՁԵՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ. Խոսքի մասեր

Վարժություն 1։ Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում գրաբարյան ն վերջնա-
հնչյունը հոգնակիի կազմության ժամանակ չի վերականգնվում, բայց վերա-
կանգնվում է բառակազմության ժամանակ։

Կողմ, բեռ, գառ, դուռ, մաս, թոռ, լեռ, ծունկ, ծոռ, հարս, սերմ, ձուկ, մուկ,
նուռ։

Վարժություն 2։ Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել եզակի և հոգնակի
գոյականները։ Երեք եզակի և երեք հոգնակի գոյականներով կազմել նախա-
դասություններ։
Ես նայում եմ սեգ Արագած սարին,
Դարերի ձյուն կա նրա կատարին,
Ժայռեր կան այնտեղ շանթերից կիսված,
Հողմերից ծեծված, արևից կիզված,
Եվ անդունդներ կան գագաթներն ի վար
Վշտի պես խորունկ, ցավի պես խավար…
Սակայն լանջերին արև՜ է, գարո՜ւն,
Աղբյուրն է խոսում, խայտում է առուն,
Բուրմունքը թևին՝ զեփյուռն է խաղում,
Բոսոր կակաչն է հովից ծիծաղում,
Ծաղիկն է բուսնում ժայռին ու քարին,
Թեկուզ դարերի ձյուն կա կատարին,
Թեկուզ հողմածեծ գագաթներն ի վար
Անդունդներ կան մութ, վշտի պես խավար։

Վարժություն 3։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է կազմ-
վում –եր վերջավորությամբ։
1. բեռնարկղ, բառատետր, բնագիր, պատմագիր
2. գլխաշոր, դեղատոմս, ձկնորսանավ, ամսագիր
3. ածխակույտ, ակնաբիբ, բաժնետեր, դասաժամ
4. եզրաշերտ, թաղամաս, լաստանավ, զարդասյուն
5. մեղրամոմ, յուղաբիծ, նավթահոր, շնագայլ
6. ջրաբույս, սառցադաշտ, որմնանկար, վարելահող
7. անվաճաղ, արքայատոհմ, բնակվարձ, գետաձի
8. գիտափորձ, զոդաձող, երկաթալար, էլեկտրասարք
9. թոնրատուն, ճամփեզր, մատենացանկ, թիթեղագործ
10. մեկնակետ, մարզաձև, ջրաշիթ, ուրվագիծ

Վարժություն 4։ Գտնե՛լ, թե որ շարքերի բոլոր բառերի հոգնակին է
կազմվում –ներ վերջավորությամբ։
1. գորգագործ, որմնադիր, մեղվաբույծ, էքսկավատորավար
2. ածխահատ, գյուղատնտես, այգեգործ, երգիծաբան
3. հանդիսատես, հատապտուղ, էլեկտրամուրճ, հեքիաթագիր
4. հրուշակագործ, ձիթաբլիթ, հերթապահ, մանկաբույժ
5. պատգամ, պատճեն, ջրատար, սննդամթերք
6. տիեզերագնաց, ուղղաթիռ, փականագործ, քարայր
7. քարհատ, առակագիր, ատամնաբույժ, արգելացանց
8. բնանկար, գաջագործ, դեղասրվակ, խճանկար
9. ծաղկաբույծ, համազգեստ, հատապտուղ, մեդալակիր
10. նորաբնակ, շերամապահ, սերնդակից, վաճառատեղ

Հայոց լեզու

87.Կապակցության իմաստն արտահայտիր ածականով.
ճահիճներով պատված-ճահճապատ
մանրէներ ծնող-մանրեածին
միայնակ ապրող-մենակյաց
մեգով պատված-մեգապատ
անուշ բուրող-բուշաբույր
թախծոտ դեմքով-թախծոր
միրգ տվող-պտղատու
նոր տնկած-նորատուն
շահույթ բերող-շահութաբեր
շեկ մազերով-շիկացած
շատ շնորհներ ունեցող-շնորհներով
ոսկուց ձուլված-ոսկեձույլ

88. Առանձնացրու անձնանիշ և իրանիշ  գոյականները:
Գունդ-իրանիշ
գնդապետ-անձնանիշ
գնդացիր-իրանիշ
Եգիպտոս-անձնանիշ
եգիպտացի-ինձնանիշ
եգիպտացորեն-իրանիշ
թիզ-իրանիշ
թզուկ-իրանիշ
ձիակառք-իրանիշ
կառապան-անձնանիշ
վաճառատուն-իրանիշ
վաճառական-անձնանիշ
ուղեվարձ-իրանիշ
ուղևոր-ինձնանիշ
վերելք-իրանիշ
վիրաբույժ-ինձնանիշ
հնդկացի-ինձնանիշ
հնդկացորեն-իրանիշ
հայ-ինձնանիշ
Հայաստան-ինձնանիշ
դերբայ-իրանիշ
դերասան-ինձնանիշ
հացաբույս-իրանիշ
հացթուխ-ինձնանիշ
խոհարար-ինձնանիշ
խոհանոց-իրանիշ
լրագիր-իրաիշ
լրտես-իրանիշ
հետախույզ-ինձնանիշ
հետևանք-իրանիշ

89. Առանձնացրու թանձրացական և վերացական գոյականները:

Երամ, հույս, կասկած, պատիվ, վերարկու, ճաշակ, ճաշ, կարոտ, ծխախոտ, գութ, նախանձ, երաժիշտ, բնավորություն, քար, արձագանք, ծառ, հուշ, հուշարձան, վախ, նկար, բողոք, դասագիրք:

թանձրացական -Երամ, վերարկու, ճաշ, ծխախոտ, երաժիշտ, քար, ծառ, հուշարձան, նկար, դասագիրք:

վերացական-հույս, կասկած, պատիվ, ճաշակ, կարոտ, գութ, նախանձ, բնավորություն, արձագանք, հուշ, վախ, բողոք

:

90.Որտեղ անհրաժեշտ է, գրիր մեծատառով:

Անդրկովկաս, Ուկրաինայի Հանրապետություն, Վանա լիճ, Գերմանիայի Դաշնություն, Խաղաղ օվկիանոս, Միջերկրական ծով, Կովկասյան լեռնաշղթա, Ատլանտյան օվկիանոս, Բալթիկ ծով, Գեղամա լեռներ, մայրաքաղաք Երևան, Առյուծ Մհեր, Սասունցի Դավիթ, Անբան Հուռի, Պարզ լիճ, Կոտայքի մարզ, Արփա գետ, Պարույր Սևակ:

91.Ածանցների օգնությամբ հասարակ գոյականները դարձրու անձնանուններ:
Լույս-լուսինե
լեռ-լեռնիկ
գառ-գառնիկ
թագ-թագուհի
նազ-նազիկ
վարս-վարսին է

վարդ-վարդան
ցող-ցողիկ
արծի
սաթ,-սաթին է
խաչ-խաչիկ
Օրինակ՝ լեռ-Լեռնիկ, Լեռնուհի:

92.Առաջին շարքի գոյականների հոմանիշները գտիր երկրորդ շարքում և գրիր կողք կողքի:
ա. սարսափ, ավարտ, գրոհ, տանջանք, ծիծաղ, որոշում:
բ.  հարձակում, տառապանք, քրքիջ, ահ, վճիռ, վերջ:

ա. հոտ, բողոք, հռչակ, ցավ, վախ, զայրույթ:
բ.   համբավ, կսկիծցասում, գանգատ, բույր, երկյուղ:

Հայոց լեզու

84.Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 պարզ ածական.
ա. կլոր, ալեկոծ, կույր, աղվես, աներ, մերկ, անգործ, կարճլիկ, կաղ, տկլոր
բ. համերաշխ, բոբիկ, քաջ, անայլայլ, անուրջ, հզոր, երկար, կարճ, անարգ, անվախ
գ. սև, գաթա, խրոխտ, բոլոր, նեղ, հաստ, դաշտ, նոսր, կորովի, ճահճապատ
դ. զվարթ, գավաթ, գմբեթ, արագ, դրոշ, մեղմ, լուրջ, ծանր, ուժեղ, դիտմամբ

85.Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 բարդ ածական.
ա. քարաշեն, սկզբնապես, լիտրանոց, բրոնզաձույլ, ձյունաթույր, հանդարտ, մեծամեծ, թափուր, քաջարի, ճերմակ
բ. խուճուճ, ալեզարդ, հեռաձիգ, հավասար, կապտականաչ, ձվաձև, կիսախուփ, դժբախտ, երիտասարդական
գ. սրճագույն, շեղակի, դանդաղաշարժ, երկթերթ, առհավետ, սրաքիթ, համընթաց, ստահակ, հավերժ, պատրաստ:

86 Յուրաքանչյուր բառաշարքում ընդգծել 5 ածանցավոր ածական.
ա. թավշյա, քնքուշ, աշակերտական, դժվար, տգեղ, ողորկ, դիպուկ, շքեղ, քաղցր, օտար
բ. ահագին, նիհար, ամենամեծ, վստահ, դժգոհ, հարմար, հարադիր, բարի, գեղեցիկ, լիուլի
գ. դեղին, մթին, պակաս, լավագույն, դժբախտ, կապույտ, անվախ, կոպիտ, դարավոր, վարար
դ. ամենախիզախ, վարարուն, ուրախ, նազելի, ծարավ, հզորագույն, պղտոր, վճիտ, գունատ, գիտակից

Հայոց լեզու

55․ Տրված թվականներով բառեր կազմի՛ր`  դրանք բաղադրելով Բ խմբում տրվսւծ արմատների և  ածանցների հետ:

Ա Երկու, երեք, չորս (քառ), յոթ, ինը, տասը, քառասուն, առաջին, երրորդ:
Բ. ճյուղ, գլուխ, ամ, ակի, անի, յա, յակ, պատիկ:

երկճյուղ, եռակի, քառյակ, յոթապատիկ, իննյակ, տասնակի, քառամ, առաջնաճյուղ, երրորդյա

56. Տեքստի թվականները բառերով գրի՛ր:

ա․Մարդն իր կյանքի 70-յոթանասուն տարվա ընթացքում միջին հաշվով 50 000 000-հիսուն միլիոն քայլ է անում:  Քաղաքային տրանսպորտով երթևեկող մարդն օրական 2 000-երկու հազար քայլ է անում:
Մարդն իր կյանքի 70-յոթանասուն տարիներից 13-ը-տասներեքը ծախսում է խոսակցությունների, 6-վեց տարի` ուտելու վրա: Այդ ընթացքում 100-հարյուր տոննա ուտելիք է օգտագործում:
Կյանքի 1/3-ը-մեկ յերորդ քնած  է անցկացնում:

բ․Կալիֆոռնիացի 40-ամյա-քառասունամյա մի մարդ (Պիտեր Նիկեյրսը) Միացյալ Նահանգները` Խաղաղ օվկիանոսից մինչև Ատլանտյան, ոտքով անցավ 99-իննսունինը օր 13-տասներեք ժամ 13-տասներեք րոպեում, 6-վեց ժամով ավելի արագ, քան նույն տարածությունն անցած հայրենակիցը:  Ճանապարհի երկարությունը 4904-չորս հազար ինը հարյուչորս կիլոմետր էր: 1 մեկ օրում անցնում էր միջին հաշվով 50-հիցսուն կիլոմետր:

57․Տեքստը փոխադրի՛ր  չորս-հինգ նախադասությամբ:
Կրիան ու նապաստակը վիճեցին, թե ո՛վ է ավելի արագ վազում, քանի որ խոսքով իրար ոչինչ չկարողացան ապացուցել, որոշեցին մրցել և հանդիպման տեղը նշեցին ու բաժանվեցին: Նապաստակը չէր կասկածում, որ ինքն իսկապես արագավազ է և նա հույսը դրեց իր բնատուր արագավազության վրա ու ճամփեզրին պառկեց , մուշ-մուշ քնեց, որ մի քիչ հանգստանա, իսկ կրիան հասկանում էր, որ ինքը դանդաղաշարժ է, դրա համար էլ առանց հանգստանալու վազում էր ու վազում: Այդպես նա քնած նապաստակից առաջ անցավ  ու նվաճեց հաղթողի պարգևը:
Այդպես է, երբ բնական ընդունակությունները չեն օգտագործվում, աշխատասիրությունը հաղթում է: 

58․Տեքստն ավարտի՛ր նրան հաջորդող հետևություններից նրանցով, որոնք տեքստից են բխում:
Ագռավին աղավնու շորորուն քայլքը շատ դուր եկավ: «Աստված վկա,- ասաց ինքն իրեն,- ես էլ պիտի այդպես շորորամ»: Փորձեց-փորձեց, տեսավ՝ չի ստացվում, ինքն աղավնու պես քայլել չի կարողանում: «Է՛հ,- ասաց,- ի՛նչ հիմարություն, ավելի լավ է՝ նորից պապերիս նման քայլեմ»: Փորձեց, տեսավ, որ պապերի քայլքն էլ է մոռացել: Այդ օրվանից ագռավը ո՛չ շորորալ է կարողանում, ո՛չ էլ ուղղակի քայլել, ցատկոտում է:
Հետևություն
ա) Մարդ թող չփորձի ուրիշների նման ապրել ու իր բնույթից չբխող բաներ անել, թե չէ անհարմար վիճակի մեջ կընկնի:
բ) Մարդը, որ ինչ-որ բան շատ ու սրտանց ցանկանա, անպայման ուզածին կհասնի:
գ)Ավելի լավը դառնալու համար մարդ պիտի անընդհատ շուրջը նայի, ուսումնասիրի ու սովորի:
դ) Եթե մեկն անընդհատ փորձի ուրիշներին ընդօրինակել, սեփական ոչինչ չի ունենա:
ե) Բնությունն իր շնորհները հավասար չի բաժանում մարդկանց, իսկ մարդիկ դժվար են հաշտվում այդ անարդարության հետ և անընդհատ փորձում են ինչ-որ բան ուղղել:
զ) Մարդուն միշտ ուրիշի ունեցածն է ավելի լավը թվում: Փոխանակ իրեն ու իր մեջ նայի. մարդը աչքն անընդհատ ուրիշի ունեցածին է գցում: 

Հայոց լեզու

50․Սխալ գործածված կամ գրված թվականները գտի՛ր և ուղղի՛ր:
Ութ տարում երեսունինն անգամ քննություն է հանձնել:
Նրա հավանոցում երեք հարյուր վաթսուներկու թև թռչուն կա:
Բոլոր երեխաներին վեց վեցական մատիտ տվեցին:
Նա ամեն օր անցնում է հիսունական կիլոմետր:
ХХ-րդ դարն ավարտին է մոտենում:
1886 թվականին շախմատի համար առաջին արքան դարձել է Ստեյնիցը, որն այդ կոչումը պահել է մինչև 1894 թվականը: Նրանց ամենաառաջին հանդիպումը 1926 թվականին է եղել:
 Օլիմպիական XII և XIII-րղ խաղերը համաշխարհային պատերազմի պատճառով տեղի չունեցան:

51․ Նախադասությունները ձևափոխի՛ր այնպես, որ թվականները հոմանիշ ձևերով փոխարինվեն:
Օրինակ`Կողմերը վեցական մետը երկարություն ունեն: — Յուրաքանչյուր կողմը վեց մետր երկարություն ունի:
 Ճանապարհի համարակալված հատվածներից հիսունհինգերորդն է    քեզ հետաքրքրողը: -Ճանապարհի համար հիսունհինգ հատվածն է քեզ հետաքրքրողը:
Գրքերից յուրաքանչյուրը երեք հարյուր էջ ունի: Գրքերն ունեն երեքհարյուրական էջեր։
Պայթուցիկները թաքցրել էին համար երեք տակառի մեջ: Երեքերորդ համարի մեջ թաքցրել էին պայթուցիկները։
 Հյուրանոցի վաթսուներորդ սենյակում մի լրագրող է ապրում, որը հետաքրքրվում է անցյալ տարվա հրդեհով: Հյուրանոցի համար վաթսուն սենյակում մի լրագրող է ապրում, որը հետաքրքրվում է անցյալ տարվա հրդեհով:
Քաղաքի 133-րդ դպրոցը նոր էր կառուցվել: Քաղաքի համար 133 դպրոցը նոր է կառուցվել։

52․ Տրված թվականները խմբավորի՛ր։

ա) ըստ կազմության (պարզ, ածանցավոր, բարդ, բարդածանցավոր).
բ) ըստ նրա, թե ի՛նչ են ցույց տալիս (քանակ, թվային բաշխում, թվային կարգ).
գ) ըստ նրա, թե ինչպե՛ս են գրվում (կից, անջատ, գծիկով):

Հարյուր քսան-բարդ, քանակ, անջատ
վաթսուն- ածանցավոր, քանակ, կից
երրորդ-ածանցավոր, թվային կարգ, կից
յոթ-պարզ, քանակ,
տասը-տասը- բարդ, թվային բաշխում, գծիկով
չորրորդ-ածանցավոր, թվային կարգ, կից
վաթսունմեկերորդ- բարդածանցավոր, թվային կարգ, կից
ինը-պարզ, քանակ,
քառասուն-քառասուն-բարդ, թվային բաշխում, գծիկով
հազար ինը հարյուր իննսունվեց-բարդ, քանակ, անջատ
մեկական-ածանցավոր, թվային բաշխում, կից
հարյուր ութսուներեքերորդ- բարդածանցավոր, թվային կարգ, անջատ, կից
երկու հազար հինզ հարյուր տասնվեց-բարդ, քանակ, անջատ
հինգական- ածանցավոր, թվային բաշխում, կից
տասնյոթերորդ-բարդածանցավոր, թվային կարգ, կից
քառասուներորդ-ածանցավոր, թվային կարգ, կից

53. Տրված բացարձակ թվականները արմատի կրկնությամբ և ածանցման միջոցով դարձնել բաշխական, նույնը դարձնել նաև դասական:
Մեկ- մեկ-մեկ, մեկական, առաջին
չորս- չորս-չորս, չորսական, չորրորդ
հինգ- հինգ-հինգ, հինգական, հինգերորդ
ութ- ութ-ութ, ութական, ութերորդ
ինը- ինը-ինը, իննական, իններորդ
տասը- տասը-տասը, տասական, տասներորդ
տասնինը- տասնինը-տասնինը, տասնիննական, տասնիններորդ

54․ Պարզի՛ր, թե տրված թվականներն ի՞նչ սկզբունքով են խմբավորվել.

Ա. Մեկ, հինգ, վեց, ութ, տասը, քսան, հարյուր, հազար- պարզ

Բ. Տասնմեկ, քսանյոթ, հարյուր տասնինը, հազար վեց հարյուր քսանութ- բարդ

Գ. Երեսուն, քառասուն, երկրորդ, հինգերորդ, վեցական, տասական- ածանցավոր

Դ. Հազար հինգ հարյուր յոթանասունմեկ, ութսունվեց, քսանյոթերորդ, քառասունմեկերորդ, մեկ երրորդ, երեք տասնորդական- բարդածանցավոր

Հայոց լոզու

31.Տրված նախածանցներով կազմել 3-ական ածանցավոր բառ:
Ան-անկախ, անգետ, անօրինակ
ապ-ապօրինի, ապերախտ, ապերջանիկ
բաց-բացակա, բացարձակ, բացահայտ
գեր-գերխնդիր, գերակշիռ, գերձայն
դժ-դժգույն, դժգոհ, դժբախտ
համ-համատեղ, համահունչ, համաձայն
հակ-հակագազ, հակամարտ, հակաթույն
ստոր-ստորադաս, ստորագրել, ստորջրյա
չ-չտես, չկամեցող, չխոսկան
տ-տգետ, տգեղ, տհաս
դեր-դերանուն, դերբայ,
արտ-արտանկար, արտագրել, արտատպել
փոխ-փոխանցել, խոխաբերական, փոխ
ենթ-ենթարկվել, ենթադրություն
անդր-անդրադառնալ, անդրադարձ

32.Տրված վերջածանցներով կազմել 3-ական ածանցավոր բառ;
ալի-զարմանալի,հասկանալալի,հրաշալի
գին-ահագին,սրտագին,չարագին
անի-երանի,ավագանի,տեսականի
ավուն-երկարավուն,կլորավուն,կարմրավուն
յալ-անցյալ,բարձյալ,մոլորյալ
ուն-փայլուն,ծաղկուն,երերուն
ելի-զարհուրերի,պաշտելի,սիրելի
ան-անատամ,անտուն,անտանելի
անակ-անակընկալ,ժամանակ,ճոճանակ
անոց-հիվանդանոց,դպրանոց,ամառանոց
ոց-հոգոց,գոգնոց,գզըրոց
ուստ-գալուստ,ելուստ,հագուստ
եստ-ուտեստ,գովեստ,պահետ
իչ-առքիչ,երգիչ,քննիչ
յուն-հնչյուն,դղրդյուն,պայթյուն
ստան-Հայասատան,Հունասատան,Ռուսաստան
վածք-գործվացք,դարձվացք,կալվացք
ույց-կառույց,անթաքույց,զեկույց
ք-նոխկանք,զըզվանք,հարգանք

33. Բառաշարքում գտնել վերջածանցավոր բառերը և ընդգծել ածանցները:
Վայրի, խոհուն, մրգատու, մականուն, փութկոտ, մուրացկան, առհավետ, արգելակ, գունեղ, ոսկեգույն, նվազագույն, բանակ, խորք, միածին, զայրույթ, դռնակ, միաբան, իշխան, հարսնացու:

Հայոց լեզու

Կարդա՛ Ավելորդը ստեղծագործությունը, կատարի’ր 1-4-րդ առաջադրանքները։

1․Դուրս գրի՛ր անծանոթ բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր։

Սապատավոր- կուզիկ

մահուդ- բրդյա կամ կիսաբրդյա հաստ գործվածք:

զելվել- կոփվել

Խայֆան-կաթով սուրճ

խզակ- սահնակ

2․Ստեղծագործությունը մասերի բաժանի՛ր և վերնագրի՛ր։

3․Թվարկի՛ր ստեղծագործության հերոսներին։
Հաճի աղան, Հաճի աղայի մայր, Հաճի աղայի քույրը, Հաճի աղայի կինը, Հաճի աղայի մեծ և փոքր հարսը, և Հաճի աղայի որդիերը, Հակոբը և Շմավոնր

4․Ներկայացրո՛ւ Հաճի աղայի կերպարի հոգեբանական զարգացումը ստեղծագործության սկզբում, մեջտեղում, վերջում։

Գրականություն

Կարդա’ Դերենիկ Դեմիրճյանի «Հայը» պատմվածքը։

Կատարի’ր 1-3-րդ առաջադրանքները։

Առաջադրանքներ`

1.Գրավոր ներկայացրո՛ւ, թե ինչի՞ մասին էր պատմվածքը,

Պատմվածքը պատմում էր հայի տեսակի մասին։ Ներկայացնում էր նրա համ բացասական համ դրական կողմերը։ Նշում էր հայի հատկանիշների մասին, նրա բնավորության և այլն։ Հային բնութագրում էր տարբեր իրավիճակներում։

2.Փորձի’ր զուգահեռներ տանել Դեմիրճյանի «Հայը» եւ Սարոյանի «Հայը եւ հայը» պատմվածքների միջեւ։

Երկու պատմվածքների մեջ էլ խոսվում է ջարդերի մասին բայց թե որքան է հայը մնում հայ և համառ և ըմբոստ։

Սարոյանն ասում է ջարդեք տեսնեք կկարողանաք։ Ի՞նչ եղավ իր պատմությունը. զարհուրելի ջարդեր, խոշտանգում, բնաջնջում … <…> «Ջարդի՛ր ինձ,— ասում է նա,— ահա՜ քո պատիժը և իմ վրեժը»։ Ինձ թվում է, թե մի շատ մեծ վիրավորանք կա հայի սրտի խորքը, շատ խորը թաքնված… Ինձ թվում է, թե դրա համար է նա ջարդվում, 

3. Պատմվածքից առանձնացրո’ւ այն հատվածները, որոնց հետ համամիտ չես։

Դանդալոշ է և խոնարհ՝ իր Սասունցի Դավթի նման և անսպասելի ըմբոստ, հարվածող նրա պես։ 

Հային դանդալոշությունը հատկանշական չէ, նա կարող է շատ արագ լուծել իր հարցերը, աշխատել։ Շատ ուրիշ երկրներում մեզնից շատ ավելի դանդալոշ մարդիկ կան։

4.Համամի՞տ ես այս մտքի հետ` «։ Եվ արդեն Հայ նշանակում է տեր…»: Ինչո՞ւ։

ՈՒղղակի չեմ կարող ասել, նայած որ տեսանկյունից ենք նայում։ Մենք մեր երկրի տերն ենք, բայց և չենք կարող տիրել ուրիշներին։ Մենք տեր ենք միայն մեր երկրում։

5.Ըստ քեզ, ո՞րն է հետեւյալ ճշմարտության պատճառը` «Թվով, գրեթե ամենափոքրն է, տառապանքով՝ ամենամեծը, ժամանակով ամենահինն է, վիճակով՝ ամենից անփոփոխը»։

Այդքան պատերազմներից հետո մենք շատ քիչ ենք մնացել, և հենց այդ պատերազմերի պատճառով է, որ հայը այդքան տառապել է, մենք շատ հին ազգ ենք «ժամանակով ամենահինն ենք», վիճակով ամփոփոխ, չէի ասի մենք այդքան փոխվել ենք, ունեցել ենք պետականություն, կորցրել ենք ապա նորից ենք ձեռք բերել, չեմ կարող ասել թե հեղինակը ինչ նկատի ուներ ասելով «վիճակով՝ ամենից անփոփոխը»։

6.Գրավոր մեկնաբանի’ր հետեւյալ հատվածը եւ ասա` արդյո՞ք այս տողերն արդիական են այսօր։

«Երբ նայում եմ Հային, ինձ թվում է, թե նրա վիրավորանքը այն արծվի վիրավորանքն է, որին ցած են բերել բարձր լեռներից։ Թպրտում է, ընկնում քարի, աղբի մեջ, կեղտոտվում, թևերը կոտրում։ Կերակուր ես մեկնում՝ չի՛ ուզում։ Չի սիրում ո՛չ ստրկություն, ո՛չ երջանկություն, գերադասում է տառապանք և ազատություն։ Մաղձոտ է, մեկուսի, բայց չունի գծուծ ատելություն, որ բարձր լեռներին անծանոթ զգացում է։ Գերի արծվի խոր վիշտն է իր սրտի մեջ։ Սա Հայկն է, որին զրկել են իր կյանքի միակ պայմանից՝ ազատությունից»։

Այո, արդիական են, քանի որ մեզ մինչև հիմա փորձում են իջեցնել մեր սարերից, և վերցնել մեր մի բուռ հողը։

Հայոց լեզու

Կարդա՛ Օ Հենրիի ,,Մոգերի ընծաները,, պատմվածքն ամբողջությամբ:

 1.Բացատրիր հետևյալ բառերը (կարող ես օգտվել բացատրական բառարանից).

ավետել—Ավետիք տալ՝ հաղորդել:
կոհակել—Կոհակներ առաջ բերել, կոհակավորել, ալիքավորել:
ունելի—Կրակ բռնելու երկճյուղ մետաղյա հարմարանք, կայծառ, կայծակալ:
անպաճույճ—Պաճուճանք չունեցող, առանց զարդարանքի, պարզ, համեստ, անշուք:
նավակատիք—Ծննդյան, զատկի, վարդավառի, վերափոխման և խաչի եկեղեցական տոների շաբաթ օրը, երբ պասը բաց են անում՝ ուտիսվա կերակուրներ են ուտում՝ առանց մսի:
ընդարմանալ—Մրսելուց՝ երկյուղից՝ հոգնությունից՝ դեղերից ևն շարժունությունը կորցնել, թմրել, դմբրել:

 2. Գրի’ր տրված մտքին իմաստով մոտ կամ նույն իմաստն արտահայտող մտքեր:

Հաջորդ երկու ժամն անցավ վարդագույն թևերի վրա:
Հաջորդ երկու ժամն անցավ երազանքների գրկում։
Հաջորդ երկու ժամն անցավ անուրջների գրկում։

 3.  Դուրս գրիր հատվածներ, որտեղ երևում է, որ Դելան`

 • հուզված է,
Հաջորդ երկու ժամն անցավ վարդագույն թևերի վրա։ Դելլան վազվզում էր խանութներում` նվեր փնտրելով Ջիմի համար։

 • վախեցած է:
Նա սովորություն ուներ ամեն տեսակի առօրյա մանրուքների առիթով կարճ աղոթքով դիմել աստծուն և փութով մրմնջաց.

― Տե՛ր աստված, այնպես արա, որ չդադարեմ նրան դուր գալուց։

 4. Փորձիր մեկ բառով կամ բառակապակցությամբ բնորոշել, թե ինչպիսին է հայացքը:

 Այնպիսի արտահայտությամբ էր հայացքը հառել կնոջը, որ Դելան չկարողացավ հասկանալ և սարսափեց: 
Դա ոչ զայրույթ էր, ոչ զարմանք, ոչ հանդիմանանք, ոչ էլ սոսկում. ոչ մեկը այդ զգացումներից, որ կարելի էր սպասել:
Անորոշության զգացմունք